20/19/02/2008 Günlerinin Haberleri

 1992 yilinda yeniden vilayet olmasina karsin, gerektigi gibi tanitilmadi için, zaman zaman resmi yazismalar da bile halen Kars’in Ardahan ilçesi olarak adi geçen Ardahan İl sinirlari içinde olan Çildir gölünde yapilan bir gezi, röportaj haberinde Çildir ve Çildir gölü Kars’in olarak gösterildi.
Zaman Gazetesi’nin İstanbul Muhabirlerinden H. Salih Zengin’in ele aldigi ‘Kars’ta manzara güzel ama kardan görünmüyor’ baslikli röportaj haberinden Çildir gölünün Kars’in oldugu ima edilmesi dikkat çekerken, bunun, ‘gazetecinin suçu mu, yoksa Ardahan’i gerektigi gibi tanitamayan Ardahanlilarin mi?’ diye bir sorunun sorulmasi gerektigine dikkat çekildi.
Zaman Gazetesi’nin dünkü Pazar ekinde iki sayfa yer verilen haber inceleme ve röportaj aynen söyle;

**Kars’ta manzara güzel, ama kardan görünmüyor

H. Salih Zengin

İstanbul’a kar düsse hayat altüst oluyor. Ama buzun ve karin eksik olmadigi Dogu Anadolu’da hayat her sekilde devam ediyor. Arastirmaci karistirmaci arkadasimiz H. Salih Zengin, hem sogugu test etmek hem de donan Çildir Gölü’nde balik yakalamak için Kars’a kadar uzandi. Kaz tüyünden yataklarda uyuyamadi; ama Kars kazinin tadina bakmayi da ihmal etmedi.
Özet: Arastirmaci karistirmaci gazetecimiz kis mevsiminde hiç Kars’a gitmedigi için basina geleceklerden henüz habersizdir. Türkiye’nin en dogusunda bes yildizli bir kis turizmi idrak edecegini düsünecek kadar da saftiriktir. Soguktan burnunun yeli harman savuran yazarimiz, buldugu kazi, donmus gölde tuttugu baligi mideye indirerek hayatta kalmayi basarir. Okuyalim görelim…
Soganin acisini yiyen degil, dograyan bilirmis. Benimkisi o hesap. “Tâ Edirne’den Kars’a…” diye baslayan nutuklarin gazina mi geldik, Orhan Pamuk’un ‘Kar’ romaninin baskahramani olan gazeteci-sair Kerim Alakusoglu’nun aklina mi uyduk desem bilemiyorum. ‘Ka Kar Kars’ aliterasyonunu heceleye heceleye bir kis günü Kars’a ulastik. Ulastik dediysem atla-deveyle ya da Dogu Ekspresi ile degil! Atliyorsunuz uçaga, rötar yapmazsaniz bir buçuk saat sonra ülkenin en dogusundasiniz. Öyle benim gibi ‘Edirne’den Kars’a…’ diye beylik cümlelerle avaziniz çiktigi kadar bagirmaniza, ‘vatan-millet/Sakarya’ edebiyati parçalamaniza gerek yok yani.
“İyi de kis günü Kars’ta isin ne?” Hah ben de bu soruyu bekliyordum, ama geciktiniz. Çünkü o soruyu sizden önce Kars’ta çok soran oldu. Siz leblebi deyinceye kadar pazaryeri çoktan savruldu anlayacaginiz. Allah’in verdigi bir cirtim akilla eksi 15 derece sogugun içine sazan gibi atlarsan soran olur tabii ki. Cevap veremedim. “Kaz gelen yerden tavugu esirgememek için buradayim” desem bir araba sopa yeme ihtimali var. Sopadansa kazi tercih ettim. Malum Kars’in kari kadar kazi da meshur. Kaz dedigin de kaz degil, cillop mübarek! Kirmizi etin en güzel hali… Lakin üzerinde bir parmak kalinliginda yag tabakasi var ki, yiyenin iflahini söküyor. Vücudunuzu bir sicaklik basiyor, ondan sonra at kendini karin içine. Debelen dur! Dogu Anadolu’nun Kars yöresinde köylüler mevsimin ilk kari yagdiginda, anaçlari birakarak, kazlarin geri kalanini kesiyor. Tüyünü yolup içini bosaltarak tuzluyorlar. Sonra da kazlari ayaklarindan evlerin damindan asagiya çamasir asar gibi sarkitiyorlar. Kis günesinde ve kis sogugunda iki ay asili kalan kazlar hafif kuru hale geliyor. Ondan sonra tandirda kizaran kazlarin çöm basina, götüüür… Bu arada kaz hirsizligi da epeyce yayginmis sehirde, duyurulur! Arpaçay ilçesi Tomarli köyünde evine misafir oldugumuz Ahmet Kizilkaya, esi Fatma Hanim ve oglu Faruk’un bize sundugu kazi yedikten sonra kendimizi Çildir Gölü üzerine atmamiz o yüzden. Ayni zamanda Ahmet Bey’in, “Bu kazi yemezsek donariz burada, çalisamayiz” sözünü test edecegiz. Bakalim kaz ne kadar sicak tutacak bünyeyi…
Çildir’mak istiyorum…
Çildir Gölü’nü bilmeyen birisi orada kisin göl olduguna inanmaz. Nasreddin Hoca’nin göle buz mayasi çaldigini ve bunun da tuttugunu düsünecek kadar saçma düsüncelere kendini kaptirabilir. Özümden biliyorum. Çildir Gölü 1,5-2 metre kalinliginda buzla kapli, düz ovayi andiriyor. İster ‘Buzda Dans’ yarismasi yap, ister gerilim filmi çevir. 12 bin 350 hektarlik bu buz ovasinin astari yüzüne uymuyor desem inanin. Beni üzerinde yürüdügümüz yerin göl olduguna balikçi Burhan Kiliç inandirdi. Gerdigi aglardaki baliklari toplamak için düstüm pesine. Hava bir ayaz, bir soguk sormayin. Gögsümden giren yel, sirtimdan çikiyor. Sanirsin kavsara sepeti gibi delik desigim. Soguktan çildirmak üzereyim, lakin Burhan Kiliç’in keyfi yerinde, elinde eldiven bile yok. Ben ise siki sikiya giyinmis, üzerine de kaz eti yemis halimle ‘Kirim iti gibi’ titriyorum. Neyse çok gitmeden bir buz yigininin dibinde durduk. Burhan Baba vurdu kazmayi, ‘foosss’ diye bir sesin ardindan göl göründü. Sonra Bolu’ya seslendi. Bolu dedigim oglunun ismi, il olan degil. O da yüz metre ileriden gerilen aga ip baglayip ucunu tuttu. Burhan Bey agi çektikçe, baliklar birer ikiser kuyruk çirparak görünmeye basladi. 25 yildir Akçakale köyünde balikçilik yapan Burhan Kiliç, gölden sekiz farkli baligin çiktigini söylüyor: “Sari balik, aynali sazan, alabalik, safak, karabalik, kizilkanat, gümüsi, tahta balik…” Sonuncusunu GORA’daki besinci element olan ‘tahta’ya benzettim ama sesimi çikarmadim. Soguktan çikaramadim daha dogrusu.
Buzda balik yakalama isinde aklimin ermedigi su oldu: Yüz metrelik agi buzun altindan nasil geçiriyorlar? Bunu yanimdaki akademisyen İbrahim Kürtül’e soracak oldum, Allah’tan hemen vazgeçtim. Akademisyenlere sözü vermeye gör, isi bilimsel sosla süsleyip tarihinden itibaren anlatmaya baslarlar ki sonuna gelene kadar Eskimolara dönersin. Burhan Bey kisaca özetledi, merakim gitti: 10 metre uzunlugunda bulak denilen sopalar var. Onu tiken denilen ve tirmiga benzeyen bir sopa ile ucuna agin ipini baglayip buzun içinde ittiriyorlar. 10 metrelik sopanin durdugu yere bir delik daha açiliyor. Bu sekilde buzda tam 10 tane delik açarak 100 metrelik agi geriyorlar. Bu kadar basit. Makale yazacaksan baligi tavada kizarttiktan sonra yaz…
Kardan manzara görünmüyor ki!
‘Kars, kar, kaz ve baliktan mi ibaret kardesim? Yedigin içtigin senin olsun, bize gördügünü anlat.’ diyen merakli okurlar için kisa özet geçeyim. Ne de olsa söyle ha deyince gidiliveren bir yer degil Kars. Caddelerde kabak lastiklerle otomobiller kaza yapmadan gidebiliyor. Yaya yollarinda ise koca koca buz öbekleri var. Üzerine basanin Allah yardimcisi olsun. Şehrin mimarisinde Rus etkisi açik sekilde görülüyor. 93 Harbi’nde Kars’i isgal eden Ruslarin yaptigi binalar hâlâ dimdik ayakta. Bu da sehre kültürel bir zenginlik katiyor açikçasi. 81 yasindaki Ziyaeddin Kayatas amca, eski günleri bilen muhabbet ehli bir insan. Dizinin dibine çöktüm dinledim: “Burada 20 yil öncesinde atli kizaklar vardi. Ulasim onunla saglanirdi. Kars asil o zaman Kars idi.
Şimdi her yer otomobil, Ankara’dan farki ne?” Ziyaeddin amcanin dedigine göre o zamanlar at yarislari da yapilirmis. Arpasi iyi verilen at yarisi kazanirmis. Hey gidi günler heyyy! Ziyaeddin amcanin anilarinda bir de Evren Pasa’li hikâyesi var ki evlere senlik! Dönem Evren Pasa dönemi; sehrin kardan degil ama sikiyönetimden buz kestigi zamanlar. Evren Pasa’nin talimatiyla büyükbas hayvancilik yapilan bazi çiftliklerden hayvanlar alinmis, yerine kaz konulmus. Devlet eliyle yetistirilmeye çalisilan bu kazlarin akibeti belli… Ziyaeddin amca uygulamanin yanlisligina hâlâ gülüyor.
Peki Kars güzel mi? Aslinda her konustugum kisi “Haziran 15’te gelmelisin.” diye tutturdu ama bana sorarsaniz kisin da çok güzel. Ancak durum Temel fikralarini animsatiyor. Hani Temel ile Dursun ormanda yürürken Dursun “Temel ormanin güzelligine bak.” deyince bizim Temel “Agaçlardan göremiyorum ki” demis ya, o hesap. Kardan manzara görünmüyor sehirde…
s.zengin@zaman.com.tr
Haber ekleme saati: 21.50-17/02/2008
Haber/Foto: www.kuzeyanadolugazetesi.com
Geçmis Günlerin Haberlerini Aramayin Okumak İçin DEVAMI Tiklayin ..
alttaki mavi çubukta bulanan DEVAMI tiklayin